Toyota Motor Corporation od lat należy do światowych gigantów motoryzacyjnych. Na przykład w 2000 roku sprzedała rekordową liczbę – 5 152 000 samochodów. Trudno nam więc uwierzyć, że powstała prawie z niczego, bez udziału finansowego założycieli, a w początkowym okresie istnienia przeżywała trudności grożące bankructwem.
Sakichi Toyoda urodził się w 1867 roku. Był synem ubogiego stolarza i dzięki pracy osiągnął sukces. Założył przedsiębiorstwo Toyoda Automatic Loom Works Ltd., które od 1926 r. dobrze funkcjonowało, produkując przędzę i krosna automatyczne. Sam konstruował krosna uzyskując wiele patentów. Po ojcu zamiłowanie do techniki odziedziczył syn – Kiichiro Toyoda. W niewielkim pomieszczeniu wydzielonym z hali fabrycznej krosien, wraz z kilkoma kolegami, zaczął montować samochód. Wydawało się, że marzenie młodych ludzi produkowania aut nie ma szans realizacji wobec dominacji amerykańskich Fordów i GM na japońskim rynku. W 1929 roku Kiichiro Toyoda wyjechał do Stanów Zjednoczonych – oficjalnie z rutynową misją handlową, faktycznie – aby zwiedzić tamtejsze fabryki aut. Jednocześnie podobne europejskie firmy odwiedzali inni przedstawiciele Toyodów.
Kiedy powstała pierwsza Toyota?
Prototyp pierwszego auta Toyodów był gotowy wiosną 1935 roku. Daleko było mu do doskonałości: w czasie próbnej jazdy w silniku pękł wał korbowy, rozsypały się skrzynia biegów i układ kierowniczy. Toyodom zależało jednak na czasie, gdyż po inwazji na Chiny w 1931 roku japońska armia coraz natarczywiej domagała się samochodów. Ustawę wspierającą rozwój przemysłu motoryzacyjnego parlament przyjął w 1935 roku. Już wcześniej wiadomo było, że szczególne poparcie zyskają producenci ciężarówek. W warsztatach Toyodów pospiesznie dokonano więc przeróbki auta. W rezultacie pojazd – nazwany G-1 – jedynie wyglądał jak ciężarówka, bo konstrukcyjnie pozostał samochodem osobowym. Nic dziwnego, że zalegał na placach u sprzedawców. Przed plajtą interes Toyodów uchroniła wojna chińsko-japońska, która wybuchła w połowie 1937 roku. Niechciane G-1 na pniu wykupiła armia. Wtedy też oficjalnie zarejestrowano firmę Toyota Motor Company. Działania wojenne na Pacyfiku spowodowały zaprzestanie produkcji samochodów osobowych. Utrzymywano wyłącznie produkcję ciężarówek przydatnych dla armii japońskiej.
W kilka tygodni po zakończeniu wojny w Toyocie wznowiono za zgodą amerykańskich władz okupacyjnych produkcję samochodów. Pierwszym powojennym samochodem Toyoty był model SA opracowany w 1947 r. Miał nadwozie o kształcie przypominającym Volkswagena Garbusa i silnik 4-cylindrowy o mocy 27 KM. Dwa lata później ukazał się model SD, chętnie wykorzystywany jako taksówka. Serię S pojazdów Toyoty, napędzanych silnikami o małej pojemności skokowej 1000 cc, zamknął model SF, który pojawił się w 1951 r. i miał nadwozie wzorowane na Fiacie 1400. W ciągu dwóch lat wykonano 3653 samochody SF. Podobieństwo modelu SF do Fiata 1400 nie było przypadkowe. Toyota bowiem przez wiele lat odwzorowywała samochody europejskich marek, np. Volvo, Opel i Simca, a do 23-miejscowych autobusów FY z 1952 r. stosowała 6-cylindrowe silniki amerykańskiego Chevroleta. Społeczeństwo zubożone wojną nie miało pieniędzy, dlatego firma zmuszona była wydłużać okresy spłat za zakupione pojazdy. Popadła w trudności finansowe i stanęła na krawędzi upadku. Dopiero lata pięćdziesiąte – a konkretnie wybuch wojny koreańskiej – przyniosły polepszenie sytuacji. Od 1955 r. wytwarzano więcej aut. Szczególne miejsce przypadło modelowi Publica. Spełniał rolę popularnego. Był niewielki, o długości 352 cm i napędzał go silnik 2-cylindrowy typu bokser o pojemności skokowej 697 cc, chłodzony powietrzem. Opuszczał linie fabryczne od 1961 r. przez 10 lat, w drugiej połowie tego okresu uzupełniany odmianą o nazwie Sports 800, ze sportowym 2-miejscowym nadwoziem. W ostatnim roku produkcji Publica dysponowała już silnikiem 4-cylindrowym pojemności 1000 cc, chłodzonym cieczą.
Toyota w Stanach Zjednoczonych
Po dodatkowe pieniądze japońskie koncerny, w tym Toyota, ruszyły na największy i najbogatszy rynek samochodowy świata – do Stanów Zjednoczonych. Pierwsze Toyoty Crown wysłano do USA w 1957 roku. Po kilku miesiącach wiadomo było, że ambitne plany zakończą się kompletną klapą. Crown był brzydki, ciężki, miał słaby silnik, psuł się bez przerwy. Po kilkunastu miesiącach szefowie japońskiej firmy wątłą sieć sprzedaży utrzymywali już tylko z handlu dużo lepszymi samochodami terenowymi Toyoty w stylu jeepa. W 1966 roku Toyota uruchomiła pod Nagoją kolejną olbrzymią fabrykę aut. Na jej liniach produkcyjnych pojawił się nowy model – Corolla. Bardzo szybko stał się najpopularniejszym samochodem w Japonii. Tani, dobrej jakości, z ekonomicznym silnikiem, zyskał również popularność w USA.
Auto to przyczyniło się znacznie do rozwoju firmy. Toyota w 1953 r. wyprodukowała 16 500 samochodów, a w 1968 r. już 659 000 egzemplarzy, aby w 1970 r. po raz pierwszy przekroczyć milion pojazdów osobowych.
Toyota w terenie
Wraz z rozwojem produkcji, samochody otrzymywały coraz więcej własnych, oryginalnych rozwiązań konstrukcyjnych. Takim rozwiązaniem była np. automatyczna skrzynia biegów Toyoglide, w 1964 r. wbudowana do dużego modelu Crown Eight, napędzanego widlastym 8-cylindrowym silnikiem. Wspomniany rozwój Toyoty zaznaczył się też przejęciem udziałów innych wytwórni japońskich; w październiku 1966 r. Hino Motors Ltd i w listopadzie 1967 r. Daihatsu Motor Co. Ltd. Po uzależnieniu Hino, specjalizującej się w budowie samochodów dużej ładowności, Toyota nie zaprzestała produkcji pojazdów dostawczych i ciężarowych średniej ładowności, stała się potentatem w zakresie dostaw szerokiej gamy pojazdów użytkowych. Przedstawiając dokonania firmy w produkcji samochodów osobowych i użytkowych, nie można pominąć pojazdów osobowo-terenowych, przede wszystkim występujących pod nazwą Land Cruiser. Auta te zdobyły uznanie nie tylko jako rekreacyjne, ale poruszające się w najtrudniejszych warunkach terenowych.
Sztandarowy model Toyoty – Corolla – stał się doskonałym przykładem strategii charakterystycznej dla japońskich koncernów. Zamiast wprowadzać co kilka lat drobne zmiany w wyglądzie i wyposażeniu samochodu, japońscy producenci mniej więcej co cztery lata przedstawiali pojazd o całkowicie nowym wyglądzie. Pod koniec lat 80. Toyota znów zadziwiła świat. Po kilku latach utrzymywanych w ścisłej tajemnicy prac i rozbieraniu na czynniki pierwsze mercedesów, Japończycy rozpoczęli produkcję prestiżowej limuzyny Lexus. Wysoka jakość, a także doskonały serwis sprawiły, że w ciągu kilku miesięcy auta te zyskały na amerykańskim rynku na długi czas większą popularność od mercedesów, uchodzących za samochody dla bogaczy.
W latach 90-tych Toyota wprowadza do sprzedaży (1997) model Prius, pierwszy na świecie seryjnie produkowany samochód o napędzie hybrydowym.
W latach 80. Toyota uruchomiła swoje zakłady w USA i obecnie jest jednym z największych producentów i eksporterów samochodów w tym kraju. Aby uniknąć ograniczeń importowych stosowanych przez Unię Europejską, od 1993 roku zaczęła też produkować na masową skalę samochody w Europie. Ekspansję europejską przyśpieszyła pod koniec lat 90., decydując się na budowę fabryk aut we Francji i Turcji, a w Polsce – skrzyń biegów. Ostatnio postanowiła produkować wspólnie z Peugeotem nowe samochody małolitrażowe w Czechach.